Listen to this articleAstraZeneca, het farmaceutische bedrijf waar minister De Jonge miljoenen coronavaccins heeft besteld, is in het verleden meermaals in verband gebracht met omkoping en misleiding. Politici en deskundigen maken zich grote zorgen: ,,AstraZeneca zoekt constant de grenzen op.”
De productie van ruim 300 miljoen vaccins. Dat is de opdracht die een gelegenheidsalliantie bestaande uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en Italië afgelopen week aan AstraZeneca heeft meegegeven. De farmaceutische gigant werkt nauw samen met de universiteit van Oxford, die hoopvolle stappen boekt in de race om een vaccin tegen corona. Als alles meezit, komen de eerste vaccins nog dit jaar op de mark
Klinkt goed, toch zijn er zorgen. Zowel politici als deskundigen hebben zo hun bedenkingen bij de aanstelling van AstraZeneca. Het Brits-Zweedse fusiebedrijf mag dan wel één van de grootste farmaceuten ter wereld zijn, ze heeft bepaald geen ongeschonden blazoen. Zo is de farmaceut in Nederland al enkele jaren verwikkeld in een felle strijd met zorgverzekeraar Menzis. Die laatste verwijt AstraZeneca dat zij het patent op het antipsychosemiddel Seroquel te lang heeft gerekt. Nadat het patent was verstreken, kon de prijs van Seroquel immers met 90 procent omlaag. Menzis wil ruim vier miljoen euro terug van AstraZeneca. Volgens AstraZeneca gaat het om een andere variant van Seroquel, dat zijn eigen ontwikkelingsproces heeft doorlopen en daarom ook een eigen patent heeft. Van rekken is volgens een woordvoerder geen sprake. Mogelijk volgt eind deze maand uitspraak.
Het is niet voor het eerst dat de farmaceut in het spreekwoordelijke beklaagdenbankje zit. Zo werd de geneesmiddelenfabrikant in 2005 al eens berispt door de Codecommissie Geneesmiddelenreclame, nadat zij in de regio Groningen aan 177 huisartsen misleidende informatie had verstuurd over een cholesterolverlager. Twee jaar daarvoor haalde AstraZeneca nog de woede van de Europese Commissie op de hals door het introductiejaar van het maagzuurmiddel Losec te vervalsen, waardoor het langer in aanmerking kwam voor patentbescherming.
Ook buiten Europa ging het mis. Zo schikte AstraZeneca in de Verenigde Staten tien jaar geleden voor maar liefst 520 miljoen dollar in een rechtszaak. De farmaceut zou talloze artsen hebben omgekocht om het antipsychosemiddel Seroquel te promoten. De medici hielden speeches en publiceerden wetenschappelijke artikelen die in werkelijkheid niet door hen zelf waren geschreven. Ook in 2003 trof AstraZeneca in de VS een schikking nadat zij de prijs van prostaatkankermiddels Zoladex kunstmatig hoog hield.
Het is een industrie waarin constant grenzen worden opgezocht. AstraZeneca is daarin zeker geen uitzondering
Addertje onder het gras
AstraZeneca bestaat pas sinds 1999, toen het Zweedse Astra en het Britse Zeneca de handen ineen sloeg en daarmee in één klap een van de grootste farmaceuten ter wereld werden. AstraZeneca zetelt in de Engelse stad Cambridge, waar het momenteel midden in de stad een nieuw hoofdkantoor bouwt in de vorm van een reusachtige glazen donut. De bouw kost zo’n 750 miljoen pond (omgerekend: 832 miljoen euro), waarmee het volgens de Britse krant The Times één van de duurste bedrijfspanden in heel Engeland wordt.
Wilbert Bannenberg, van huis uit arts en voorzitter van de stichting Farma ter Verantwoording, is sceptisch over de farmaceutische gigant. ,,Het is een industrie waarin constant grenzen worden opgezocht. AstraZeneca is daarin zeker geen uitzondering.” Bannenberg maakt zich grote zorgen over de lange termijn. Want hoewel de farmaceut de eerste bestelling van het potentiële coronavaccin tegen kostprijs verkocht aan de alliantie – zonder winstoogmerk dus – is ongewis hoe het daarna verdergaat. ,,Ik verwacht nog wel een addertje onder het gras. Na die eerste lading vaccins is het nog niet klaar”, zegt Bannenberg. ,,De kans bestaat immers dat een vaccin maar één jaar bescherming biedt. En als het virus muteert, moet het vaccin ook verder ontwikkeld worden. Of dat dan ook allemaal tegen kostprijs gaat, vraag ik me ten zeerste af.”
Reactie
Ook vanuit de politiek klinken zorgen. Zo heeft Tweede Kamerlid Henk van Gerven namens de SP Kamervragen gesteld aan minister De Jonge, onder andere over enkele rechtszaken tegen AstraZeneca: ,,Het is een beetje alsof je een huis gaat kopen bij een makelaar met een strafblad. Er is nog geen tekening en of het huis er echt komt is ook nog maar de vraag, maar je moet wel vast het contract tekenen.”
Een woordvoerder van het Ministerie laat weten niet op de vragen van deze krant te kunnen reageren voordat de Kamervragen over AstraZeneca zijn beantwoord. De farmaceut zelf laat tenslotte weten weinig behoefte te hebben om oude koeien uit de sloot te halen: ,,De meeste rechtszaken waarbij wij betrokken waren, dateren van jaren terug. Toen waren we niet het bedrijf dat AstraZeneca vandaag de dag is.”
De woordvoerder van AstraZeneca vindt juist dat zij bij uitstek de aangewezen partij zijn om de vaccins te ontwikkelen: ,,We kunnen snel handelen en hebben de kennis en capaciteit om zoveel coronavaccins te maken. Behalve voor Europa doen we dat ook voor de Verenigde Staten en heeft het Serum Instituut in India een sublicentie, om zo ook landen met een laag- of middeninkomen te voorzien van het vaccin. In totaal gaat het om meer dan twee miljard doses. Tijdens de pandemie doen we dat allemaal zonder winstoogmerk.”
Bron: AD.NL
